Yerinde Dönüşüme TOKİ Formülü

Tarihler 24 Ocak 2020’yi gösterdiğinde Elazığ için uzun yıllardır çalan siren sesi bu kez yerini depremin oluşturduğu o dehşet verici uğultuya bıraktı. Saat 20.55’te meydana gelen 22 saniyelik deprem uzun yıllar kapanmayacak yaralar açarak bugüne kadar kentsel dönüşüm üzerine konuşulan birçok başlığın yeniden sorgulanmasına neden oldu. Bunlardan en önemlisi ise “yerinde döşüm” idi…

FELAKET ÜSTÜNE FELAKET

24 Ocak depreminin 3. yılında ise bu kez sadece Elazığ’ı değil 11 ili derinden sarsacak tarihte eşi görülmemiş bir deprem felaketi yaşandı, binlerce insan hayatını kaybederken 4 şehir neredeyse haritan silinir hale geldi. Tüm bu yaşananlar kentsel dönüşümün önemini  hayati bir şekilde gözler önüne serdi.

ELAZIĞ’DA HAYAT KURTARAN DETAYLAR

11 il ile birlikte 6 Şubat depremini yaşayan Elazığ ise can kaybının en az olduğu şehirlerden biri oldu. Burada da altının kalın bir şekilde çizilmesi gereken durum ise şehrimizde 3 yıl içerisinde inşa edilen 25 bin konut çalışmasıydı. Bu konutlar olası bir facianın önüne geçerek binlerce insanın hayatının kurtulmasını sağladı. 25 bin konutun tamamının kamu eliyle sağlam zeminlerde, mevzuatlara uygun ve hızlı bir şekilde yapılması ise dikkat çeken diğer bir ayrıntı olarak ön plana çıkmakta.

ELAZIĞ’DA YAPILARIN DURUMU

Deprem felaketlerini yaşayan Elazığ’da yapı stoklarının güncel durumuna ilişkin bilgiyi Elazığ Belediye Başkanı Şahin Şerifoğulları vermişti. Başkan Şerifoğulları, 2000 sonrası yani deprem yönetmeliğine uygun olarak yapılmayan konutların oranının yüzde 20’ye düşeceği bilgisini şu ifadelerle aktarmıştı: “İlimizde mevcut yapı stokumuzu değerlendirecek olursak, 2000 yılı öncesi yapı stokumuzdaki bağımsız bölüm sayısı toplam yapı stokumuzun yüzde 37’sini, 2000 yılı sonrasına ait bağımsız bölüm sayısı ise mevcut yapı stokumuzun yüzde 63’nü oluşturmaktadır. Yaşanan son depremler sonrası ağır hasarlı binalarımızı da göz önünde bulundurduğumuzda, 2000 yılı öncesi mevcut yapı stokumuzun yüzde 20’lere düşmesini ön görüyoruz.”

ELAZIĞ ÖRNEK OLMALI

Büyük depremleri peş peşe yaşayan ve 3 yılda kentsel dönüşüm konusunda büyük bir başarı örneği ortaya koyan Elazığ, bugüne kadar hem afet yönetimi hem de sonrasında yapılan çalışmalar konusunda sadece Türkiye’ye değil dünyaya örnek gösterilecek bir şehir olarak akıllara kazınmıştı. Vatandaşlar kentsel dönüşüm konusun da  Elazığ’ın örnek bir şehir haline getirilmesini ve şehir merkezi başta olmak üzere rezerv alanların dışında kalarak harabeye dönen alanların bir an önce çözüme kavuşturulmasını istiyor.

BAKAN ÖZHASEKİ’NİN AÇIKLAMASI UMUT OLDU

Elazığlı vatandaşlar bir yandan özellikle şehir merkezinde ağır hasar alan binlerce binanın yıkımının yapılmaması konusunda büyük bir sıkıntı yaşarken bir yandan da yıkımlar sonrası hem maliyet, hem hak sahiplerinin anlaşması hem de yasal düzenlemelerin yetersiz olmasından kaynaklı yapıların yerinde dönüşümünü zorlaştıracak birçok konu başlığıyla mücadele etmek zorunda. Bu duruma umut olacak açıklama ise Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanı Mehmet Özhaseki’den geldi.

YERİNDE DÖNÜŞÜM İÇİN YENİ YASA

Katıldığı bir televizyon programında yerinde dönüşüm vurgusu yapan Özhaseki, "Siz bize müsaade edin, biz kendi yerimizi evinizi sağlamca yaparız diyorlar. Yeni yönetmeliğinize uyarız diyorlar. Biz bir taraftan hibe bir taraftan kredi vererek onları desteklediğimizde vatandaş bundan çok memnun oluyor. Bunu ısrarla istiyorlar. Bunun önünü açacak bir yasa hazırlığını da getiriyoruz şimdi" dedi.

MALATYA ÖRNEĞİ 

Malatya Büyükşehir Belediye Başkanı Selahattin Gürkan, deprem nedeniyle büyük hasar alan Malatya çarşı merkezini Emlak Konut’un yeniden inşa edeceğini açıkladı. Başkan Gürkan, inşa çalışmalarında ilk kazmanın bu yıl Ağustos ayında vurulacağını belirterek projenin belediye ile istişare içerisinde bakanlık eliyle yapılacağını vurguladı. Bu durumun için en güzel örneğin Sakarya 54 Çarşı olduğunu ifade eden uzmanlar çalışmalar sonrasında Malatya’da çarşı merkezinin bir cazibe merkezine dönüşeceğini vurguluyor.

ELAZIĞ ŞEHİR MERKEZİ 3 YILDIR HARABE HALDE

Elazığ’da TOKİ eliyle yerinde dönüşümün yapıldığı ve hatta rezerv olarak belirlenen alanlarda inşa edilen konutlarla şehirde depremin yaraları büyük ölçüde kapandı ama depremden en fazla etkilenen ve yapı stokunun en eski olduğu bölgelerden biri olan şehir merkezi 3 yıldır harabe bir halde bekliyor. Yıkılan birçok bina yerinde yapılamıyor, bu boş alanların çoğu ise otopark olarak kullanılıyor. Eskiden bir cazibe merkezi olan Gazi Caddesi gibi adeta Elazığ’ın üstü açık AVM’si ve en değerli ticari merkezlerin bulunduğu alanda bile yıkılan binaların yerlerinde yeller esiyor.

KAMU MÜDAHALESİ VE DESTEĞİ ŞART

Uzmanlar yasal düzenleme olmadan ve kamunun eli değmeden bu alanların dönüşümünün çok zor olduğunu, ticari değeri yüksek ve yapı sayısı ile hak sahibi sayısının fazla olduğu yerlerde vatandaşın kendi kendine anlaşmasının mümkün olmadığını belirterek Elazığ şehir merkezinin de kamu eliyle yenilenmesi gerektiğini vurguluyor.