Üretici toplumdan tüketici topluma, kitap
Rüveyda Sadak
Gerçek bir kültürdür, Kitap. Adıyla sabit bir denge oluşturan ve okumak faktörüyle bilinen ayrıntıya değer oluşturan yine hep kitap olmuştur. Okul döneminden okuma kavramını hatırlatan önce harfler ve sonrasında cümleye dönüşen bir ilkokul çağı, pozitif bir örnek olmuştur, öğrencinin zihninde. Öğrenci, okumak kavramıyla okumayı öğrendiği ilk aşama olan ilkokul kademesinde karşılaşır. Okumak sadece bir kelime değil, toplum hayatını hem mevcut zaman içinde hem de geleceğe dair şekillendirecek bir vasıf ve niteliktir. Okumak bir kazançtır. Kazanç derken, maddi detaylı bir kavramdan tabiî ki bahsetmiyoruz. Okumak, bireyi topluma kazandırır. Birey bir detay iken, toplum ise bu detayın bütünüdür. Okumak, değerli ve kapsamlı bir itibara layık bir ithaf ile önemli ölçüde bireye dair toplumsal bir kazanım sağlar. Bir kitap, birey için ne ifade eder? Üretici potansiyelinin kitap ile geliştiği kesin bir gerçek olmuştur. Kitap bir içeriktir. Giriş, gelişme ve sonucu belli bir düzen içinde açıklayan, toplumsal bir tasvirdir. Çünkü kitap bir toplumdur. İbn-i Haldun Mukaddime’de, toplumun değer ihtivasını açıklamıştır. Bir toplum bilimi olan sosyoloji, anlamı itibariyle toplum kavramını kullanır. İbn-i Haldun, toplumu umran kavramıyla ifade etmiştir. Hadari ve bedevi toplum ayrıntısında görünen o ki umran, ürettiği lüks ile bedevi üretiminden, hadari tüketimine geçiş sağlıyor. Okul döneminde, not dolayısıyla bir arz-talep söz konusu olabilirken kitap, şimdilerde moderne geçiş serüveni olan tüketim toplumuna ve hatta tüketimi bir sektör haline getirmekle kapitalin ruhunu örnekledi. Tüketim her fırsatta çoğu bireyi kitaptan uzaklaştırırken bir kitabın hatta ansiklopedi ve daha birçok dokümanın, geçmiş zamanlarda yer alan hikâyelerinde yer alıyor. Teknolojinin; alanını genişlettiği toplumun ödev, ders, proje gibi öğrenciliği, çalışarak ve araştırarak açıklayan yöntem, ders kavramı için bazen tezat oluşturabiliyor. Kitap, okunmuyor ve dolayısıyla araştırma yapılmıyor ve her şey tüketim sebepli bir değişim olan modern ile gerçekleşiyor. İnternet ve çağın alışkanlığı telefon ile kısa sürede yorumlama sürecine bile gerek duyulmadan, kısa sürede ulaşılan bilgi, değerin fayda boyutunu düşündürüyor. Çalışma ve okuma gerçekleştirilmeden kazanılan bir başarı, denge sağlayabilir mi ve bu bir ölçüt olabilir mi? Bir konuda detaylı çalışarak araştırma yapmak değil, hazır bilgi ortamının bir tık kavramıyla özetlendiği internet… Ve seçilmiş bilgi dağarcıkları sonucu tabir yerindeyse emeğin, ekmeği temini kavram oluşturuyor. Okunan bir kitabı anlatabilmek için kitap ile bütünleşmek gerekir. Kitap okumak, lüzumsuz değildir. Toplumda, kitabın bireyselden toplumsala önemli bir işlevi vardır. Kitap okumak, toplum için bireysel bir duyarlılık ve farkındalık oluşturur. Modernin, gelişmişlik kavramıyla anıldığı günümüz şimdiki zamanında bir parkta elinde kitap ile görüntülenen toplum bireyinin, okumaya dair sarf ettiği zamanı, faydalı kullanabildiğini ifade eden fotoğraf, şaşkınlıkla seyredilse de her şeye rağmen kitap konusunda misal olabilmek için iyi bir örnekti. Topluma olumlu fayda sağlaması yönünden, okumak bir nitelik ve bir niceliktir.
