Teşvik, 'Yerli' Ürün 'Yerli' Kullanım
Rüveyda Sadak
Yerli malı haftası şeklinde, tamamen doğalı ve yerli olanı ifade eden bir tarih vardır, yerli malı haftası olarak bildiğimiz bir tarih. Milli ve kültürel değerleri bir farkındalık oluşturarak birey için bu toplumsal değerleri özellikle okul çağındaki öğrencilere dair yerli ürün konusunda bir bilinç sağlayan yerli malı… Üretim ve tüketimin doğru orantılı ve aslında toplum orantılı olan genelleme, Anadolu topraklarında yetiştirilerek elde edilen ve tamamen doğal olarak üretilen ürünlerin, tüketicinin temin edebildiği yerli ürünlerin tanıtımıdır, yerli malı yerli ürün… Eski ile şimdi arasında bir nevi kuşaklararası muhabbetin, önce de böyleydi şimdi de hâlâ böyle diyebilen ve mevsiminde yetişen ürünlerden söz konusu ilkbahar, yaz, sonbahar, kış bitkilerinden bahseder; organik, yerel, yöresel, yerli bütünlüğünü ifade eden özgün kavramlar… Yerli ürünler Elazığ iklimi dahilinde yerel bir üretim çeşitliliği sağlarken, yurt geneli diğer bölgelerde iklim, bitki örtüsü, yağış gibi coğrafi özelliklere bağlı ürünler birtakım farklılıklar gösterir. Her ürün, yurdun verimli topraklarında üretilen ve üreticiden tüketiciye bir yerliliği gerçekleştirir. ‘Yerli malı yurdun malı herkes onu kullanmalı’ yıllardır yerli üretimi kullanıma dair teşvik konusunda kulağa tanıdık gelen yerli bir hitap söylemidir. Böylece toplum olmanın, bireyden topluma ayrıntılı bir hikâyenin meydana getirdiği bir üretim biçimi şekillenir. Mesela toplumda bilinen bir imece usulü vardır. İmece, geleneksel bir kavram olarak köy genelinde başlayıp şimdilerde hâlâ devam eden yerli bir toplumsal yardımlaşma, dayanışma biçimi olmuştur. Üretim, bilinçli bir matematik çerçevesinde şekillenirken yerli olana katkı, sağlanan farkındalık ile tanımlanır. Elazığ yerelinde, yerli malı haftası kapsamına dahil edilebilecek geçmişten bir parantez diyerek örneklendirelim. Elazığ’da yatsılık adıyla bilinen ve kışlık kuruyemiş kategorisinde yer alan birtakım ürünler mevcuttur. Bu, bölgesel olarak farklılık gösterirken, aslında her bir ürünün temelinde aynı doğallık bulunur. Doğal ve yerli üretim, yaz mevsiminde kış için tüketime hazırlanan çoğu meyvenin kurutulmuş besin olarak kullanımı ile yerli ürünler tanıtılarak, yerel ekonomi ve ülke kapsamında ürün çeşitliliği ve şehrin tanıtımı ile elde edilen ürünlerin tamamen yerli olarak arz-talep şeklinde bireyden topluma sağladığı katkı önemlidir. Söz konusu ürünlerden, kayısı-elma-armut-dut-vişne-üzüm-erik kurusu ve yine mevcut yemişlerden olan pestil, orcik, ceviz, badem, ağın leblebisi, çekirdek… Mevsim meyvelerinden olan bölgesel meyveler, yerli üretimin önemini ve farkındalığını artırmaya yönelik programlarla gerçekleştirilen etkinliklerde özellikle nasıl üretilir, sorusuna fayda sağlayan imkânlar sunuyor. Yerli kapsamında, tamamen yerli kavramından bahsediyoruz. Marul, maydanoz, reyhan, nane, turp, patates, salatalık, domates, kayısı, vişne, erik, incir, elma, armut, kavun, karpuz, nar, arpa, buğday, mısır, bal, süt ve dahili ürünler… Yurt içinde üretilen çay, fındık, fıstık, portakal, limon, muz, pirinç, pamuk gibi yerli ürünler, ülkeye sağladıkları katkı ile tanınır ve üretici kapsamında bir sermaye oluşturur. Üretim, yerlilik esasına dayalı olduğu için hem üretici hem tüketici kazanır. Ürünler her il için yerel çeşitlilik yönünde kültürel değerlerin tanıtımını sağlayan geleneksel bir devamlılıktır. Yerli üretim birtakım kuruyemişler vardır, doğal ve yöresel isimleriyle şahsına münhasır olan... Tarlada üreten çiftçinin emeğini, tüketiciye iade-i arz şeklinde ikram ettiği bir ifadedir, üreticiden tüketiciye memnuniyeti… Organik kapsamında mesela mısır, tarlada üretilen doğal bir bitkidir. Üretici, elde ettiği mısırı, türlü şekillerde pişirerek kuruyemiş çeşitlerine dahil eder. Bölgesel olarak yaz mevsiminde, kış için değerlendirilen meyveler, kurutularak kuruyemiş biçiminde kışın, uzun muhabbet ortamında çay ile tüketilen keyifli ve yerli ürünlerdendir. Yerli malı derken akla ilk gelen öncelikle besin grubunda bulunan yerli ürünlerdir. Öyleydi ve hep öyledir. Tebessüm ile öğrencilerin mutlu olduğu yerli malı haftasında, sınıflarda teneffüs edilen yerli meyvelerin organik, saf kokuları ile ceviz, badem, orcik, pestil ve envai çeşit kuru meyve ile desteklenen bir yerlilik ve yerlilik ki tamamen katkısız, doğal ve her biri birer kültürel değer olarak bildiğimiz yerli malı haftası, ürün konusunda yerlilik esasına dayalı ve 7’den 77’ye farkındalık sağlayan, toplumsal bir değer ve toplumsal bir alışkanlık olmaya, önce de şimdi de devam ediyor.
