Rafadan Tayfa Harput Yolunda, Tarihin Farkındalığıyla
Rüveyda Sadak
Geçmişin gerçekliğini ifade konusunda bir çizgi filmin, orijinal halinin güncel olan şimdi ile harmanlandığını, Rafadan Tayfa ile seyreden toplum… Ve etimolojik tanımda özdeşleşen geçmişe doğru bir yolculuk kavramı, tabiriyle tezat olmayacaktır. ‘Rafadan Tayfa Harput Yolunda’ konulu sinema filmi, fayda yönünden Harput’un tarihsel geçmişini, sanatsal bir yapıyla ifade edecektir. Harput temalı bu proje, asırların derin tarihini temsil eden bir geçmişe sahip oluşuyla Harput’u aynı zamanda kültür, edebiyat ve sanatın daha birçok dalında sağladığı başarılar açısından değerlendiriyor. Rafadan Tayfa, konu itibariyle her film gibi yaşanılan ve var olan gayet doğal olay ve durumları, geçmiş yılların nostaljisiyle bir bakıma şimdiki 2000’lerin zaman akışını kamufle ediyor. Dolayısıyla geçmişe doğru bir yolculuk ile şimdilerde söylenen eskiye rağbet deyiminin, sosyal medyada seyircisini artıran 90’larda gerçeği canlandırıyor. Rafadan Tayfa Harput Yolunda başlığıyla sinemaya uyarlanan ve yapay olmayıp doğallığı ifade eden insan ve dolayısıyla toplum hayatını, tekno-medya dışında organik toplum şekliyle anlatıyor. Projenin gerçekleşmesiyle Harput’un kültürel çeşitliliği, geçmişin izleri çerçevesinde betimlenen bir anlatımla ifade edilecek. Bir tarih düşünün ki adı Harput…
Harput’un girişinde yer alan adeta hoş geldin selamıyla at üzerindeki Balak Gazi Anıtı… Su yerine şaşırtıcı bir gerçek olan süt ile Urartular tarafından inşa edilen Süt Kalesi… 4 mevsim buzu muhafaza eden soğuk mekânıyla Buzluk Mağarası… Misafirlerini karşılayan Harput’un sembolü, Asırlık Çınar Ağacı…
Eğri Minaresiyle yıllara meydan okuyan, Ulu Camii… Ve Müzeleri, arkeolojik alanları, çeşme, hamam ve daha pek çok tarihi gerçeğin günümüze kadar geldiği yapılarıyla Harput denince akla gelen Ankuzu Baba, Üryan Baba, Arap Baba, Fatih Ahmet Baba, Sarahatun Camii, Ulu Camii ve yine Harput’ta yer alan tarihi yapılardan Meryem Ana Kilisesi, Hoca Hamamı, Cemşit Hamamı gibi cümlelere sığmayan bir tarihtir, Harput. Tarihin, tarihi yapısıyla yaşadığı gerçek örnekler; Harput kültüründe dinler tarihi ve din sosyolojisi kapsamında toplumsal bir değer olmuştur. Asırlık bir tarihin kültürü yansıtan değerleriyle her adımın tarih ile döşendiği Harput…
Ve Harput, tarihiyle ve değerleriyle UNESCO Dünya Geçici Miras listesine alınması kapsamında, yaşayan bir canlı tarihtir. Harput ki geçmişiyle kelimelere ve hayata aslında topluma anlam yükleyen bir tarih. Paleolitik çağ olarak ilk yerleşimin mevcut olduğu bilinen Harput, tarihi dönemlerin Urartu, Pers, Roma, Bizans, Selçuklu, Osmanlı dönemlerinin hâlâ yaşayan efsane mekânıdır. Taşınmaz kültür varlıkları, geçmişten tarihte yer edinen birçok kişi ve gerçek yapılarıyla sadece somut bir ifade değil, aynı zamanda manevi açıdan da muhafaza ettiği âlim ve evliyalarla adı Harput olan manevi bir mirastır. Harput sadece bir gezi mekânı olmaktan ziyade ayrıca kürsübaşı geleneğiyle de yerel atmosferi, özgün materyalleriyle seslendiren bir kültür olmuştur. Edebiyat alanında yetiştirmiş olduğu isimlerle Harput, başlı başına canlı bir kültür bir sosyolojidir. Sosyal medya ile toplumun özellikle çocuk kategorisi düzeyinde bir medya dejenerasyonu gerçekleştirdiği alenen görülüyor. Bir şehrin, tarihi geçmişi hakkında sosyal medya aracılığıyla edinilen yapay sunumlar karşısında geçmişi, tarihi bilmek, açıkçası popüler kültür kapsamında dikkate değer bir kaygı olarak düşünülmüyor. Sanal kahramanlarıyla sosyal medya kavramı, toplum bireylerini yönlendiren gerçeklik şeklinde bir sahneyi canlandırıyor.
Tarihin görsel kaynaklarından olan tarihi yapılarıyla geçmişin izlerini saygıdeğer bir değer kılan, o mekânın geçmişini, görsel arşivinde bulunduran böylesi değerine paha biçilemeyen değerli yapılardır. Süt Kalesi’nin muhafaza ettiği taşların her biri ayrı bir anlam ve tarihin dönemlerini ifade ediyordu, öyle değil mi. Harput gibi bir tarihi geçmişin haberdarı olabilmek, kültürel bir farkındalık gereği olmalı. Asırlık mimarisiyle bilinen, Harput… Ve bilhassa Ulu Camii’nin, Pisa Kulesi’nden daha eğri olan figürüyle hâlâ gerçek bir yapının görsel şeklini anlatan bir tarihi yapı olmuştur. Gerek yerli gerekse yabancı turistlerin, meraka şayan böyle daha birçok tarihi yapı, seyredeğer bir tarihi açık hava müzesidir. Arkeologların, Harput’ta yer alan saha alanında bulunan asırlar öncesinin taşlarla ifade edilmiş tarihindeki yazıtları, yapılan kazı çalışmalarını araştırma alanına dahil ederek, Harput tarihi hakkında bilgi edinilmesini sağlıyor.
Harput kürsübaşı, çaydaçıra yerli-yabancı turizmine sağladığı ve sağlayacağı katkı bakımından söz ile tasvir edilip, göz ile teyit edilen bir ifadeyi hayata geçirecektir. Yabancı turizmin rağbetiyle yüzyılların, asırlara meydan okuyan asırlık çınarıyla ziyaretçilerin ağırlandığı bu doğal ve canlı olan ağaç, Harput tarihi denince ilk şıklar arasında düşünülenlerden biri olmuştur. Rafadan Tayfa Harput Yolunda filmi ve yaşayan kompozisyon Harput, değeriyle Harput’taki doğal yaşamın, geçmiş tarihiyle bütünleşerek şimdiki ve gelecek nesile aktarılacak önemli bir bilgi dağarcığı olup geçmişi, tarih ile tarih içinde bilmenin önemini teşkil edeceğini ifade etmektir. Tarih bilinciyle yaşanılan şehrin geçmişi hakkında bilgi edinmek, geleceğe yönelik somut bir fayda sağlayıcı kültürel bir aktarım olacaktır. Harput başlıklı temanın, sosyolojik kapsamlı bir çalışma olacağı kanaatiyle Harput kültürünün, geçmişiyle tarihsel bütünlüğünü günümüz çerçevesinde açıklayabilen bu değerli çalışma, ‘Ağaç, yaş iken eğilir’ atasözüne binaen kültürü, tarihi ve geçmişi bilmek farkındalığıyla toplum için faydalı bir çalışma olacaktır, hayırlı olsun.
