Bilim Kafe, Harput'ta
Rüveyda Sadak
Sosyo-kültürel ortam ve tarihin doğal mekânında, asırlardır çerçevelenen ve dolayısıyla yaşayan tarih, ‘Harput’ kapsamında bir etkinlik düzenlendi. Bir kafe ismiyle topluma sunulan doğal tabiriyle Harput’un kültürel değeri ifade edildi. Günümüzde yaygınlık kazanan bir ortam… Bazı istisnalar dışında, diyalogdan ziyade sosyal medya kullanımlı ve selfie kavramlı bilinen ve toplumsal fayda içeriğine pek dahil olamayan bir mekân vardır: Cafe. Fakat bu kullanımın ötesinde bir doğallık ile ‘Bilim Kafe’ olarak topluma faydalı olması açısından bilimsel bir çalışma gerçekleştirildi. YÖK koordinasyonunda ve Türkiye çapında 81 ilde ‘Bilim Kafe’ etkinliği düzenleniyor. Bilimin, tarihin, kültür coğrafyası Harput diyarında düzenlenen etkinlik, tarihin yaşayan canlı figürü Harput ile UNESCO başlığını oluşturması, takdire şayan bir tarihin muhafaza ettiği toplumsal bir gurur. Kafe, modern dönemde sosyal ifadesiyle bilinen bir mekân iken, mevcut etkinlikte ‘Bilim’ ön adı ile Bilim Kafe’nin tarihi ve kültürel bir alana sunmuş olduğu nüfuz, etnoloji bilimine Harput kültürünün tanıtımı kapsamında katkı sağlıyor. Tarihin gerçek mekânı Harput’ta, Harput Kalesi kapsamında bir tarih anlatıldı. Harput, tarih takviminde birçok uygarlığa ev sahipliği yapmıştır. Urartular, Persler, Roma, Bizans, Selçuklular ve Beyliklerle birlikte Osmanlı döneminin önemli yerleşim merkezlerindendir. Tarihsel dönemlerin her birinde özgün yapıların yer aldığı Harput’ta, arkeolojik çalışmalar devam etmektedir. Nitekim 2016 yılında Harput kabartması ve Harput iç kalesi, tarihin gerçek seyirlerinden olmuştur. Harput, özgün tarihi yapısının yanı sıra âlimleri ve sanatsal değerleriyle de önemli bir kimliğe sahiptir. Gelenekselin yansıtıldığı Harput müziğinin ‘Kürsübaşı’ olarak adlandırılan geleneği, kültür varlığı değerinde olup, UNESCO tarafından tescillenmiştir. Bilim Kafe etkinlikleri kapsamında mekân, Harput Kalesi idi. Halk oyunlarının çayda çıra görseliyle bir etnoloji ifade edildi. Kültürel bir gelenek olan mumlu görseliyle çayda çıra oyunu bir ekip ruhu ile canlandırıldı. Tarihte Harput denince, arkeolojik çalışmaların bilime sağladığı katkı konusunda, toplum itibariyle hemfikir olunan, asırlara rağmen hâlâ varlığını devam ettiren, tarihin somut gerçeği, Harput (Süt) Kalesi gelir. Kalenin iç kısımlarındaki kazıların asırlar öncesine şahitlik ettiği Harput’u, Harput yapan bir kültürün tarihidir. Bilimsel olan değer Harput Kalesi’nde yapılan ‘Bilim Kafe’ şöleni ile tarihin Harput kapsamındaki değerler sosyolojisi ifade edildi. Bilimin etnoloji ile bütünleştiği etkinlikte, coğrafyanın kültürel ve sosyal etkinlik kapsamında tek yönünün olmadığı ve toplum olan her yerde aynı olduğu tasvir edildi. Toplum, bilimiyle bir sosyolojidir. Etkinlik kapsamında, kültürel gerçekliğin tanımı ile Harput Kalesi’nin, yaşayan tarihi bir değer olduğu ifade edildi. Harput’ta, bilim ile buluşma bir başlıktı. Ve Harput; topluma katmış olduğu tarihi, kültürel ve manevi mirası ve doğal bir sosyolojiyi, değer kapsamında teyit eden bir mekân olması sebebiyle bilinir ki Harput bir kültürdü, Harput’tu. Elazığ’ın halk oyunları kapsamında kültürel bir coğrafyanın, evrenini Harput ile tamamlayan tarihsel geçmişi ve gerçekliği ile anlatıldı. Bilim Kafe etkinliği, özellikle turizm açısından kayda değer bir tanıtım ve böylece sosyolojik bir katkı ve toplumsal farkındalığı geliştirmek adına oldukça faydalı bir tarih bilinci sağlıyor. Tebriklerle.
