Futbol müsabakalarının güvenlik nedeniyle tatili, ertelenmesi ve yer değişikliği

Futbol, yalnızca bir spor değil; aynı zamanda büyük kitleleri bir araya getiren, sosyal, kültürel
ve ekonomik yönleri bulunan güçlü bir organizasyondur. Bu nedenle futbol müsabakalarının
düzenlenmesi, oynanması ve güvenliğinin sağlanması konusu, yalnızca sportif bir mesele
olmaktan öte, kamu düzeni, güvenlik ve hukuki denetim açısından da ciddi bir önem arz eder.
Türkiye Futbol Federasyonu (TFF), bu kapsamda “Futbol Müsabaka Talimatı” çerçevesinde
birtakım kurallar belirlemiş ve özellikle müsabakaların güvenlik gerekçeleriyle
tamamlanamaması, ertelenmesi veya yer değişikliği konularına ilişkin detaylı hükümler tesis
etmiştir. Bu çalışmada, özellikle 19. ve 21. maddeler çerçevesinde, güvenlik temelli
müdahalelerin hukuki dayanakları ve uygulamaları incelenecektir.
Futbol Müsabaka Talimatı’nın 19. maddesi, müsabaka hakemine olağanüstü durumlarda maçın
tatiline karar verme yetkisi tanımaktadır. Bu yetkinin kullanılabileceği iki temel hal vardır:
 Kulüp mensuplarının (oyuncu, yönetici, teknik adam ve diğerleri) hakeme ya da rakip
takım mensuplarına karşı fiili saldırıda bulunması veya olay çıkarması,
 Seyircilerin güvenliği bozacak nitelikte davranışlarda bulunarak müsabakanın
sürdürülmesini engellemesi.
Burada dikkat çeken husus, hakeme tanınan geniş takdir yetkisidir. Hakem, olayların sahada
veya tribünde ulaştığı boyutun müsabakanın devamını imkânsız hale getirdiğine kanaat
getirdiği an, oyunu tatil etme yetkisini kullanabilir. Ancak bu takdir yetkisi sınırsız değildir.
Nitekim aynı maddenin 6. fıkrası, nihai değerlendirme ve karar yetkisinin TFF Yönetim
Kurulu’na ait olduğunu açıkça ifade eder.
Bu durum, hukuki bağlamda iki temel ilkeyi gündeme getirir:
 Objektif değerlendirme zorunluluğu: Hakemin kararı, anlık bir öfke veya taraflılıkla
değil, olayların objektif gelişimiyle uyumlu olmalıdır.
 Denetim mekanizması: Hakemin tatil kararı, TFF Yönetim Kurulu tarafından
denetlenerek, müsabakanın hangi usulle sonuçlanacağına karar verilir. Bu düzenleme,
hem hakemin kararına karşı üst denetim sağlar hem de kulüplerin mağduriyetini
engelleyici bir mekanizma işlevi görür.
TFF’nin burada sahip olduğu geniş yetki; maçın kaldığı yerden devam etmesi, yeniden
oynanması veya mevcut haliyle tescil edilmesi gibi üçlü bir opsiyon setine dayanır.
Uygulamada ise genellikle olayın şiddetine, tekrarına ve tarafların kusur derecesine göre bu
seçeneklerden biri tercih edilmektedir. Hukuken, bu kararların adil yargılama ve orantılılık
ilkeleri çerçevesinde verilmesi gerekir.
TFF Müsabaka Talimatı’nın 21. maddesi, müsabakanın yerinin değiştirilmesi, seyircisiz
oynanması veya bazı sahaların kapatılmasına ilişkin önleyici ve caydırıcı nitelikte düzenlemeler
içermektedir. Bu maddeye göre:
 Olaylara sebebiyet veren kulüplerin kendi şehirlerinde oynayacakları maçlar, başka
illerde oynatılabilir.
 Müsabakalar seyircisiz oynatılabilir veya belirli sahalar geçici olarak kapatılabilir.
 Yerel idarelerin güvenliği sağlayamadığı illerde, maçların tamamı başka illere
taşınabilir.
Bu yetkilerin hukuki niteliği, önleyici-idari tedbir mahiyetindedir. Buradaki kararlar cezai
değil, tedbiren ve kamu güvenliğini sağlamak amacıyla alınır. Bu açıdan bakıldığında, TFF
Yönetim Kurulu’nun aldığı bu tür kararların idari işlemler kapsamında değerlendirileceği ve
gerektiğinde idari yargı denetimine tabi olacağı sonucuna ulaşılabilir.
Ayrıca, bu madde ile TFF’nin yalnızca sporun düzenlenmesinden değil, kamusal güvenliğin
korunmasından da sorumlu kılındığı görülmektedir. Özellikle son yıllarda bazı illerde yaşanan
ciddi taraftar olayları, bu hükmün uygulamada daha sık kullanılır hale gelmesine neden
olmuştur.
Her ne kadar ilgili maddelerde kulüplerin sorumluluğu açıkça belirtilmiş olmasa da,
uygulamada TFF kararları genellikle “olaylara sebebiyet veren kulüp” ifadesi etrafında
şekillenir. Buradan hareketle, kulüplerin;
 Taraftarlarını organize etme ve denetleme,
 Sahada görev yapan personelin davranışlarını kontrol altında tutma,
 Güvenlik zafiyetlerini önleme
gibi konularda sorumluluğu bulunmaktadır. Hukuki bağlamda bu durum, “gözetim ve denetim
yükümlülüğü” çerçevesinde değerlendirilir.
Nitekim TFF Disiplin Talimatı ile birlikte okunduğunda, bu yükümlülüklerini ihlal eden
kulüpler için hem idari tedbirler (seyircisiz oynama, saha kapama, yer değişikliği) hem de
disiplin cezaları (para cezası, hükmen mağlubiyet gibi) uygulanabilir.
Her ne kadar TFF bir spor kurumu olsa da, almış olduğu kararlar Anayasa ve Avrupa İnsan
Hakları Sözleşmesi (AİHS) ile güvence altına alınan adil yargılanma, savunma hakkı ve
mülkiyet hakkı gibi temel haklara müdahale niteliği taşıyabilir. Özellikle:
 Maçın tatil edilip tescil edilmesi,
 Kulüplerin ev sahibi olma hakkının ellerinden alınması,
 Gelir elde edemeyecekleri şekilde seyircisiz oynama kararları,
bu yönüyle, hem ekonomik hem de sportif haklara müdahale anlamına gelir. Dolayısıyla, bu tür
kararların hukuka uygun, ölçülü, gerekçeli ve şeffaf şekilde alınması gereklidir.
Uygulamada zaman zaman “taraflı” ya da “orantısız” bulunan kararların, kulüpler tarafından
idari yargıya taşındığı da bilinmektedir. Bu durum, spor hukuku ile idare hukuku arasındaki
etkileşimin açık bir göstergesidir.
Sonuç olarak TFF Müsabaka Talimatı’nın 19. ve 21. maddeleri, futbol müsabakalarında
güvenlik sorunlarının doğurabileceği olumsuzlukları önlemek ve kamu düzenini sağlamak
adına önemli düzenlemeler içermektedir. Ancak bu düzenlemeler, yalnızca birer teknik
yönetmelik maddesi değil; aynı zamanda hukuki özen ve denge ilkesinin uygulanması gereken
alanlardır.
Hakemlerin takdir yetkisi, TFF Yönetim Kurulu’nun idari karar yetkisi ve kulüplerin
yükümlülükleri bir bütün olarak değerlendirildiğinde, hukuka uygunluk, orantılılık ve temel
haklara saygı prensipleri bu sürecin mihenk taşlarıdır. Bu nedenle, karar alma süreçlerinde
objektif değerlendirme, gerekçelendirme ve etkin denetim mekanizmalarının işletilmesi, Türk
futbolunun hem sahadaki hem de hukuktaki itibarının korunması açısından vazgeçilmezdir.