İnsanlar birlikte yaşamak zorunda oldukları için uymaları gereken bir takım temel kurallar vardır. Bu kuralların toplumsal bazda algılanması ve uygulanmasına genel anlamda medeni davranmak denebilir.
Bu bağlamda; apartman, park, bahçe, piknik alanları gibi ortak yaşam alanlarında; küfretmek, kaba ve argo dil kullanmak, birilerini rahatsız edecek hareketlerde bulunmak medeniyet dışı davranmaktır.
Otobüs, minibüs, metro, tren gibi toplu taşıma araçlarında yüksek sesle konuşmak, bağırmak, şarkı türkü söylemek, slogan atmak medeniyet dışı davranmaktır.
İkamet ettiği apartman veya benzeri ikamet alanlarında yüksek sesle müzik dinlemek, komşuyu rahatsız edecek derecede gürültü yapmak medeniyet dışı davranmaktır.
Birilerine saygısızlık etmek, iftira atmak, yalan söylemek, bencil davranmak, insanların şerefiyle oynamak medeniyet dışı davranışlardandır.
Eğitimde şiddeti kullanmak; öğrencinin öğretmene saygısızlık yapması, öğretmenin öğrenciye, öğrencinin akranlarına şiddet uygulaması medeniyet dışı davranmaktır.
Toplumun ortak değerlerine kayıtsız kalmak, fakirleri, muhtaçları göz ardı ederek yardımlaşma gibi erdemlerden uzak durmak medeniyet dışı davranışlardandır.
Ortalığa çer çöp atarak çevreyi kirletmek, protesto ediyoruz diyerek vandallık yapıp devlet malına ve araçlarına zarar vermek, kamu kurum ve kuruluşlarının duvarlarına yazı yazmak, medeniyet dışı davranmaktır.
Başta kırmızı ışıkta geçmek olmak üzere; yayaya yol vermemek, hatalı sollama yapmak, aşırı hız yaparak başkalarının hayatını hiçe saymak, yol kesmek, araçtan inerek hakaret ve tehdit etmek, özellikle bayan sürücüleri sıkıştırmak, gereksiz korna çalmak kısaca trafik kurallarına uymamak, medeniyet dışı davranmaktır.
Görgü kurallarına uymamak, yürürken diğer insanlara çarparak ya da omuz atarak yürümek, yere sigara izmariti, poşet, su şişesi atmak ve tükürmek, medeniyet dışı davranmaktır.
Hayvanlara eziyet etmek, ağaçları kesmek, bitkileri yok etmeye çalışmak, su ve diğer yer altı kaynaklarını israf etmek, medeniyet dışı davranmaktır.
Mezhep, ırk, dil, din ayrımcılığı yapmak, farklı düşünen insanları küçümsemek, fikri tartışmalarda kaba dil kullanarak karşıdaki insanı aşağılamak ve “ben seni dinledim” diyerek sık sık sözünü kesmek medeniyet dışı davranmaktır.
Empati yapmamak, başkasının acısını görmezden gelerek keyifli davranmak, dostlarının, arkadaşlarının sıkıntılarına kayıtsız kalmak veya küçümsemek medeniyet dışı davranmaktır.
Eğitime, bilime, sanata değer vermemek, cehalete zemin hazırlamak, ülkeyi kalkındıracak tarımsal kalkınma ve ekonomik açılımlara önem vermemek medeniyet dışı davranmaktır.
Toplum içerisinde gayri ahlaki davranışlarda bulunmak, başkalarını rahatsız edecek derecede pervasızca kıyafetler giymek, kıyafetinden dolayı insanları sözle taciz etmek medeniyet dışı davranmaktır.
Hülasa bütün bunlara dikkat ederek davranışlarımızı doğru ve yerinde sergilersek daha medeni bir toplum oluşturma yolunda önemli ölçüde yol alacağımız kesindir.
