Sanal Bahis ile gelen yıkım
Fırat Üniversitesi Teknoloji Fakültesi öğretim üyelerinden adli bilişim uzmanı Doç.Dr. Türker Tuncer, sanal ve yasa dışı bahiste kişilerin ekonomik ve psikolojik yıkım yaşadığını, İnternet çağında sanal bahsin, mekân bağımlılığını ortadan kaldırarak cep telefonlarına taşındığını ve son olarak ise 2024'te 233 bin yasa dışı siteye erişimin engellendiğini ancak her geçen gün yeni adresler açıldığını ifade ederek, Türkiye'de yasa dışı bahis kaynaklı yıllık ekonomik kaybın 55 milyar TL'yi bulduğunu söyledi.
Dijital çağın gelişimiyle birlikte günden güne katlanarak büyüyen sanal bahis yüzbinlerce kişinin ekonomik yıkımına sebep olurken yasa dışı bahis sektörüyle de her yıl on milyarca lira ülkeden uçup gidiyor.
İnsanlık tarihi kadar eski bir geçmişe sahip kötü alışkanlıklardan olan kumar geçmişte sadece belirli yer ve saatlerde oynanabilirken dijital çağla birlikte cep telefonu ve tabletler aracılığıyla günün her anında oynanabilir duruma geldi. Yüzlerce farklı bahis ve oyun türüyle birlikte kumarhaneler tabiri caizse cepte taşınmaya başlandı. Dünya genelinde sektörde dönen paralar yıllık 500 milyar USD’yi aşarken yüzyıllardır varolan gerçeği ise değiştirmiyor.
Fırat Üniversitesi Teknoloji Fakültesi öğretim üyelerinden adli bilişim uzmanı Doç.Dr. Türker Tuncer ile sanal ve yasa dışı bahiste kişilerin ekonomik ve psikolojik yıkımını ve ilimiz özelinde Türkiye’de ve Dünya’da her yıl yüz milyarca USD paranın el değiştirdiği sektörün tehlikelerini konuştuk. Kumar oynayan profillerin onlu yaşlara kadar düştüğü bu dijital mecraların gelişimini, kullanıcıları nasıl tuzağa çektiğini Doç. Dr. Tuncer başlıklar halinde sıraladı.
KUMAR, SOSYAL HAYATIN BİR PARÇASI OLDU
Doç. Dr. Tuncer şunları ifade etti:“Oldukça eski bir tarihe sahip olan kumar, artık zarların değil algoritmaların yönettiği bir dijital evrende karşımıza çıkıyor. İnternet çağında sanal bahis, mekân bağımlılığını ortadan kaldırarak cep telefonlarına taşındı. Gecenin bir yarısı, sadece birkaç tıklamayla dünya liglerine bahis yapılabiliyor. Bu görünmez eğlence, toplum sağlığına ve ekonomiye çok ciddi zararlar veriyor. Tarihin derinliklerinden bugüne, kumar sosyal hayatın bir parçası oldu. Ancak teknolojik dönüşüm, bu alışkanlığı 7/24 erişilebilir, mobil ve kişiselleştirilmiş bir yapıya dönüştürdü. Kripto paraların devreye girmesiyle işlemler hızlandı, anonimlik arttı ve regülasyonlar by-pass edilmeye başlandı.”dedi.
Doç. Dr. Tuncer şunları ifade etti: “Sanal bahis siteleri kullanıcı dostu arayüzleri, anlık promosyonları ve gizliliği ile cazip görünse de, ardında büyük riskler barındırıyor: bağımlılık, borçlanma, dolandırıcılık ve sosyal yıkım… Bu platformların büyük kısmı denetimsiz çalışıyor.
KULLANICIYI ÇEKME TAKTİKLERİ:
Platformlar kullanıcıları sisteme dahil edebilmek için cazip “hoş geldin bonusları”, “ilk para yatırma ödülleri” ve “kaybını iade etme” gibi promosyonlarla onları adeta tuzağa çekiyor. İlk kazanımlar yapay olarak destekleniyor; böylece kişi şanslı olduğunu sanıyor ve daha yüksek paralarla oynamaya başlıyor.
SOSYAL MEDYADA NORMALLEŞTİRME VE ETKİ AĞI
Günümüzde sanal bahis yalnızca sistemsel değil, kültürel olarak da pazarlanıyor. Influencer’lar ve sahte sosyal medya hesapları, “kolay para kazanma” illüzyonuyla genç kitleleri hedef alıyor. Kimi zaman lüks hayat gösterimleriyle, kimi zaman sponsorluklarla bu sistem “çekici” ve “normal” hale getiriliyor. Böylece kumar alışkanlığı, bir “yaşam tarzı tercihi” gibi sunuluyor.
CANLI BAHİS: “ANIN HEYECANI” İLE SÜREKLİ TETİKTE KALMAK
Sanal bahis platformlarının en bağımlılık yaratıcı unsurlarından biri de canlı (anlık) bahis sistemleridir. Bu sistemde kullanıcılar yalnızca maç öncesi değil, maç esnasında da sürekli bahis yapmaya teşvik edilir. Bahis seçenekleri o kadar ayrıntılı hale getirilmiştir ki, artık sadece “kim kazanır” değil, “önümüzdeki 3 dakikada taç olur mu?”, “bir sonraki korner hangi takımdan gelir?”, “90. dakikada kırmızı kart çıkar mı?” gibi saniyelik tahminler üzerinden bile para yatırılmaktadır.
ÖRNEK:
Bir futbol karşılaşmasında 56. dakikadayız. Kullanıcı ekranına şu anlık bahis geliyor:
“57. dakikada taç atışı olur mu? Evet: 1.75 / Hayır: 2.10”
Oyuncu, o anda bir takımın topu kaybedeceğini sezerek anında “evet”e basar. Bu tahmin tutarsa, saniyeler içinde kazanç elde eder. Ancak bu tür sistemler, kişiyi spor izleyicisi olmaktan çıkarıp ekrana hipnotize olmuş bir bahisçi haline getirir. Bu da uzun vadede ciddi psikolojik yıpranma ve bağımlılığa yol açar.
KÜRESEL PAZARIN DEV BÜYÜKLÜĞÜ
2024 itibariyle Dünya genelinde kumar pazarının büyüklüğü 572 milyar dolara ulaşırken, online bahis pazarı 95 milyar doları aştı. Spor bahisleri, sadece 2024’te 103 milyar dolarlık hacme sahipti. 2033’e kadar bu rakamın 224 milyar dolara çıkması bekleniyor.
KRİPTO KUMARIN GÖLGESİNDE
2024 yılında kripto casinolar 81 milyar dolarlık gelir elde etti. Bitcoin ve Ethereum gibi dijital paralarla yapılan işlemler, yasal takipten uzak ve dolandırıcılığa açık hale geliyor.
TÜRKİYE GERÇEĞİ: YASAL – YASA DIŞI AYRIMI
Türkiye’de yalnızca devlet tarafından yetkilendirilen kurumlar üzerinden bahis oynamak yasal. Ancak yasa dışı bahis pazarı, 50 milyar doları aşan hacmiyle yasal sektörün çok ötesinde. Binlerce kaçak siteye VPN ve sanal ödeme yöntemleriyle erişilebiliyor.
GERÇEK HİKÂYELER, GERÇEK KAYIPLAR
- Elazığ, 2023: Fırat Üniversitesi öğrencisi, VPN üzerinden yasa dışı siteye bağlanarak kısa sürede 12.000 TL kredi kartı borcuna girdi.
- İstanbul, 2023: 21 yaşındaki bir üniversite öğrencisi, sosyal medya üzerinden yönlendirildiği yasa dışı bahis sitesinde 85.000 TL borç yaptı.
- Adana, 2021: Sahte bahis siteleriyle 100 milyon TL’lik dolandırıcılık yapıldı, onlarca kişi tutuklandı.
YENİ NESİL DOLANDIRICILIK: “ADINIZ SORUŞTURMAYA KARIŞTI”
2024 sonbaharında yaygınlaşan bu yöntemle dolandırıcılar, vatandaşlara “kimlik bilgileriniz yasa dışı bahis soruşturmasına karıştı” bahanesiyle para istiyor. Hukuki bilgi eksikliği ve panik duygusu, birçok kişiyi kandırmaya yetiyor.
DENETİM VE MÜDAHALE: YETERLİ Mİ?
2024’te 233.000 yasa dışı siteye erişim engellendi. Ancak her geçen gün yeni adresler açılıyor. Türkiye'de yasa dışı bahis kaynaklı yıllık ekonomik kayıp 55 milyar TL’yi buluyor.
TOPLUMSAL VE PSİKOLOJİK ETKİLER
Sanal bahis bağımlılığı bireysel düzeyde depresyon, kaygı, öz güven kaybına; toplumsal düzeyde ise boşanmalar, işsizlik, gençlerde suça yönelme gibi sonuçlara yol açıyor.
ÇÖZÜM NE OLMALI?
- Yasal düzenlemeler güçlendirilmeli.
- Sosyal farkındalık kampanyaları artırılmalı.
- Gençlere yönelik önleyici bilinçlendirme programları yaygınlaştırılmalı.
- Sosyal medyada influencer denetimi yapılmalı.
- Yapay zeka ile platform takibi gibi teknolojik çözümler geliştirilmeli.”
Son olarak sanal bahsin, sadece bir eğlence değil, büyük bir tehdit olduğunu vurgulayan Doç. Dr. Tuncer: “Dijitalleşmenin kontrolsüz bırakıldığı her alan gibi, bu sektör de ekonomik kazançtan çok sosyal yıkım yaratmaya aday. Toplumsal bilinç, teknoloji denetimi ve kararlı regülasyonlar, bu tehdide karşı en güçlü silahımız olacaktır” ifadelerini kullandı.
