SGK'dan yeni erken emeklilik listesi
Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK), Mayıs 2025 itibarıyla fiili hizmet süresi zammı (FHSZ) uygulamasında kapsamlı bir revizyona imza attı.
“Yıpranma payı” olarak bilinen erken emeklilik hakkına ilişkin meslek kodlarında yapılan değişiklikler, birçok çalışan için avantajları sınırlandırırken, bazı meslekler ise tamamen bu haktan çıkarıldı. SGK’nın yayımladığı 98 sayfalık güncel meslek kodu listesi, fiilen risk taşıyan iş kolları ile risk taşımayan görevleri net şekilde ayırarak uygulamaya konuldu.
Daha önce madencilik, polislik, itfaiyecilik gibi ağır ve tehlikeli iş kollarında çalışanlar dışında, işin doğrudan riskini taşımayan ancak aynı işyerinde bulunan aşçı, çaycı, bekçi gibi meslekler de yıpranma payından faydalanabiliyordu. Yeni düzenlemeyle bu tür meslek grupları kapsam dışına çıkarıldı. Artık sadece işin doğrudan tehlikeli ve yıpratıcı görevlerini fiilen yapan çalışanlar FHSZ’den yararlanabilecek.
Örneğin madencilik sektöründe, sadece yer altında çalışarak doğrudan risk alan işçiler erken emeklilik hakkını korurken, diğer destek personeli bu avantajdan faydalanamayacak. Benzer şekilde diğer sektörlerde de risk analizine dayalı kapsam daraltılması yapıldı.
FİİLİ HİZMET SÜRESİ ZAMMI (FHSZ) NEDİR?
FHSZ, Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu (5510 sayılı kanun) kapsamında yer alan, tehlikeli ve yıpratıcı işlerde çalışanların emeklilik yaşını öne çeken bir uygulamadır. Bu sistemde, tehlikeli işlerde çalışanlara her 360 günlük çalışma karşılığında 60 ila 90 gün arasında ek prim günü verilirken, yer altı gibi yüksek riskli işler için bu ek süre 180 güne kadar çıkabiliyor. Ancak bu ek süre, emeklilik yaşını en fazla 3 yıl erkene çekebiliyor. Ayrıca bu hak için en az 3600 gün prim ödemesi şartı bulunuyor.
YIPRANMA PAYI KAPSAMINDAN ÇIKARILAN MESLEKLER
SGK’nın yeni düzenlemesiyle yıpranma payından yararlanma hakkı elinden alınan meslekler arasında belediye başkanları, bar çalışanları, balık toptancıları, muhasebeciler, uluslararası ticaret uzmanları, spor kulübü yöneticileri gibi iş kolları yer alıyor. Ayrıca aşçı, bekçi, çaycı, danışman, sekreter ve hizmetli gibi çalışanlar da artık bu haktan yararlanamayacak.
HANGİ MESLEKLER HALA YIPRANMA PAYI ALABİLİYOR?
FHSZ kapsamında kalmaya devam eden meslekler, işin doğrudan fiziksel ve psikolojik riskine maruz kalan ve bu nedenle yıpranma payı gerekçesiyle avantajlı sayılan gruplar oldu. Detaylı liste SGK tarafından yayımlanmış durumda.
MESLEK KODU BİLDİRİMLERİ ARTIK ÇOK DAHA KRİTİK
Yeni uygulama ile işverenlerin SGK’ya bildirdiği meslek kodları çok daha sıkı denetlenecek. Riskli iş koluna giren çalışanların yanlış meslek kodu ile bildirilmesi durumunda, hizmet bildirimi otomatik olarak reddedilecek. Örneğin, bir itfaiyecinin “vasıta sürücüsü” koduyla bildirilmesi halinde, bu işlem geçersiz sayılacak ve ilgili çalışan yıpranma payından mahrum kalacak. Bu nedenle, meslek kodu bildirimlerinin doğru yapılması hem yasal zorunluluk hem de çalışanların emeklilik hakları açısından kritik önem taşıyor.
YÜRÜRLÜK VE İTİRAZ HAKKI
Düzenleme, Nisan 2025’e ait hizmet bildirimlerinin Mayıs 2025’te yapılmasıyla resmen yürürlüğe girdi. Artık tüm bildirimler SGK’nın güncel meslek kodu listesiyle çapraz kontrol edilecek, uyuşmayan kodlar reddedilecek.
Yanlış kodlama nedeniyle mağduriyet yaşayan çalışanlar için ise SGK itiraz ve düzeltme mekanizması oluşturdu. İşverenler, sosyal güvenlik merkezlerine başvurarak durumlarını belgeleyip, haklı olmaları halinde bu çalışanların FHSZ hakları yeniden tanınacak.