Elazığ'ın dağlarında kendiliğinden yetişiyor! Adeta şifa deposu: Marketlerde bulamazsınız

Yüzlerce yıldır Anadolu’nun çeşitli bölgelerinde tüketilen bu mütevazı bitki, Elazığ yöresinde de geleneksel mutfağın vazgeçilmezleri arasında yer alıyor. Özellikle Palu, Baskil, Kovancılar ve Maden ilçelerinin dağlık bölgelerinde doğal olarak yetişen madımak, hiçbir zirai müdahale olmadan, tamamen doğanın sunduğu haliyle sofralara geliyor.

MADIMAK NEDİR? NERELERDE YETİŞİR?

Bilimsel adı Polygonum cognatum olan madımak, çok yıllık bir bitki olup İç Anadolu ve Doğu Anadolu bölgelerinde yaygın olarak görülüyor. Elazığ’da özellikle bahar aylarında dağlık alanlarda ve kırsal bölgelerde kendiliğinden yetişen madımak, yöre halkı tarafından büyük bir özenle toplanıyor. Taze olarak kullanıldığı gibi kurutularak da yıl boyu tüketilir.

SAĞLIK AÇISINDAN FAYDALARI SAYMAKLA BİTMİYOR

Madımak otu, yüksek lif oranı sayesinde kan şekerinin dengelenmesinde önemli rol oynar. Özellikle tip 2 diyabet hastalarının ve insülin direnci problemi yaşayan bireylerin dikkatle takip ettiği bu doğal ürün, kan şekerinde ani dalgalanmaları önleyerek enerji seviyesini sabit tutar. Ayrıca sindirim sistemini düzenleyici etkisi ile bilinen madımak, mide dostu bir bitkidir. Lif içeriği sayesinde kabızlık sorununa karşı da doğal bir çözüm sunar.

Antioksidan bakımından zengin olan madımak, vücudu serbest radikallere karşı koruyarak hücre yenilenmesine katkı sağlar. A ve C vitaminleri ile birlikte kalsiyum, potasyum ve demir mineralleri bakımından da zengindir. Bu özellikleriyle bağışıklık sistemini güçlendirir, kemik sağlığını destekler ve yaşlanma etkilerini geciktirir.

ELAZIĞ USULÜ MADIMAK NASIL YAPILIR?

Elazığ mutfağında madımak genellikle kavurma şeklinde tüketilir. Taze toplanan madımaklar ayıklanıp bol suyla yıkandıktan sonra ince ince doğranır. Bir tavada zeytinyağı veya isteğe göre tereyağı eritilir, içerisine ince kıyılmış soğan eklenerek kavrulur. Ardından doğranmış madımaklar tavaya ilave edilir ve yaklaşık 10-15 dakika sotelenir. Elazığ’ın damak tadına uygun olarak içerisine biraz bulgur ya da ince kırık pirinç eklenerek besleyicilik artırılır. Tuz ve karabiberle tatlandırılan yemek, yoğurtla birlikte servis edilerek geleneksel bir sunum yapılır.
 

YIL BOYUNCA TÜKETMEK MÜMKÜN

Bahar aylarında taze haliyle tüketilen madımak, yılın diğer dönemlerinde de kurutularak ya da derin dondurucuda saklanarak değerlendirilebilir. Kurutulmuş madımak, özellikle kış aylarında çorba ve sebze yemeklerinde kullanılarak hem aroma katar hem de sağlıklı bir besin takviyesi olur.

Öte yandan Madımak bitkisi, bilimsel araştırmalarda dikkat çekici sonuçlar verdi. Bingöl ve Fırat Üniversitesi’nden akademisyenlerin yürüttüğü çalışmada, Elazığ’ın Gümüşkavak köyünden toplanan Madımak bitkisinin antioksidan, antimikrobiyal ve antikanser etkileri in vitro ortamda detaylı şekilde incelendi.
 

KANSER HÜCRELERİNE KARŞI ETKİLİ

Yapılan deneylerde bitkinin özellikle insan mide kanseri hücre hattı (MKN-45) üzerinde yüksek sitotoksik etki gösterdiği ortaya çıktı. Metanol, etanol, aseton ve hekzan çözücüleriyle elde edilen bitki ekstraktlarının tamamı, kanser hücrelerinin çoğalmasını belirgin şekilde azalttı. En etkili özütün hekzan ekstraktı olduğu belirlendi.
 

DOĞAL BİR ANTİOKSİDAN DEPOSU

Çalışmada Madımak bitkisinin yüksek miktarda fitosterol, K ve D vitaminleri, α-tokoferol (E vitamini), flavonoid, proantosiyanidin ve doymamış yağ asitleri içerdiği saptandı. Bitki özütlerinin ABTS ve DPPH radikalleri üzerinde yaptığı temizleyici etkiler, C vitamini kadar güçlü sonuçlar verdi. Bu da Madımak’ı doğal bir antioksidan kaynağı olarak öne çıkarıyor.

Kaynak: Pekdemir, S., Çiftci, M., & Karatepe, M. (2020). Elazığ’da Yetişen Polygonum cognatum Meissn (Madımak) Bitki Ekstraktlarının In vitro Biyolojik Aktiviteleri ve Bazı Fitokimyasal Bileşenlerinin Belirlenmesi. Avrupa Bilim Ve Teknoloji Dergisi